Nadczynność tarczycy – jakie daje objawy

Obecnie wiele osób cierpi na zespół dolegliwości, które są niezwykle dokuczliwe. Najczęściej pojawia się drażliwość, wypadanie włosów, zwiększenie łamliwości paznokci, spadek masy ciała przy zwiększonym apetycie. Tego typu objawy, choć z początku wydają się być ze sobą nie związane, mają jedną podstawę. Mogą sugerować nadczynność tarczycy.

Nadczynność tarczycy – co to takiego?

Nadczynność tarczycy, zwana inaczej hipertyreozą, to schorzenie układu endokrynologicznego, które dotyka ogromną część populacji. Szacuje się, że aż 2% dorosłych Polaków może cierpieć na tę jednostkę chorobową. W większości schorzenie to dotyka kobiet. Polega na nadprodukcji hormonów tarczycy: T3 – trójjodotyroniny oraz T4 – tyroksyny.

Za odpowiednią pracę tarczycy odpowiada hormon tyreotropowy, który znamy pod nazwą TSH. Wydzielany jest w ludzkim organizmie przez przysadkę mózgową i jest odpowiedzialny za kontrolę poziomu T3 i T4 za pomocą sprzężenia zwrotnego. Jeśli stężenie TSH jest wysokie, powoduje ono spadek poziomu fT3 oraz fT4. Jeżeli zaś stężenie TSH w organizmie spada, wtedy wzrasta poziom T3 oraz T4.

Wyróżniamy dwa rodzaje nadczynności tarczycy:

• Pierwotna nadczynność tarczycy – wynika ona ze źle wykształconego gruczołu tarczowego w ludzkim organizmie. W diagnostyce laboratoryjnej można ją rozpoznać po obniżonym poziomie TSH.
• Wtórna nadczynność tarczycy – może być spowodowana guzem przysadki mózgowej. Jest on odpowiedzialny za nadmierną produkcję TSH, które w badaniach może być na zbyt wysokim poziomie, ale może również mieścić się nawet w normie.

Według podziału pod względem klinicznym wyróżniamy również dwa rodzaje nadczynności tarczycy:

• Jawna nadczynność tarczycy – u chorego pojawiają się wszelkie możliwe objawy nadczynności, a w wynikach badań można zauważyć niski poziom TSH oraz podwyższone fT3 oraz fT4.
• Utajona (subkliniczna) nadczynność tarczycy – poziom TSH jest obniżony, zaś poziom fT3 oraz fT4 utrzymują się w normie. Objawy są niezwykle łagodne lub też całkowicie nieobecne.

Objawy nadczynności tarczycy

Nadczynność tarczycy to tak naprawdę zespół objawów, który dotyka wielu narządów i układów. Do najczęstszych objawów należą:

• Objawy dotykające układu sercowo-naczyniowego – zaburzenia rytmu serca, kołatania serca, tachykardia, wzrost ciśnienia skurczowego, obniżenie ciśnienia rozkurczowego.
• Objawy dotyczące układu pokarmowego – spadek masy ciała przy zwiększonym apetycie, częste wypróżnianie, biegunki.
• Objawy dotyczące układu ruchu – bóle nóg, bóle rąk, osłabienie mięśni, osteoporoza.
• Objawy dotykające układu nerwowego – problemy z koncentracją, problemy ze snem, rozdrażnienie, odczuwany niepokój, drżenie rąk.
• Objawy widoczne na skórze – łojotokowe zapalenie skóry, nadmierne pocenie się.
• Objawy widoczne w obrębie włosów i paznokci – ogólne osłabienie włosów i paznokci.
• Inne objawy – wstręt do ciepła, powiększenie tarczycy (tak zwane wole), wytrzeszcz oczu, częste oddawanie moczu, zaburzenia miesiączkowania, ginekomastia u mężczyzn.

Przyczyny nadczynności tarczycy

Przyczyn nadoczynności tarczycy jest wiele. Warto zdiagnozować się w miarę możliwości dokładnie, aby móc wykluczyć jak najwięcej z tych opcji. Najczęściej przyczyną nadczynności tarczycy może być:

• Choroba Graves-Basedowa – choroba autoimmunologiczna głównie kobiet, która opiera się na nadmiernym wydzielaniu hormonów tarczycy, ponieważ organizm wytwarza przeciwciała przeciwko receptorowi TRAb. Najczęściej przyczyną pojawienia się tej choroby mogą być infekcje o charakterze wirusowym, palenie tytoniu, nadmiar jodu w pożywieniu, stres. Schorzenie to może mieć podłoże genetyczne. Objawami, które pojawiają się najczęściej, mogą być: wytrzeszcz oczu, wole miąższowe oraz tachykardia i objawy sercowo-naczyniowe, jak kołatanie serca, nadciśnienie.
• Choroba Plummera, czyli wole guzkowe toksyczne – pojawia się głównie u osób starszych, u których występują guzki tarczycy. Mogą one autonomicznie rozpocząć produkcję nadmiernych ilości hormonów, niezależnie od tego, jakie będzie stężenie TSH. Objawy są bardzo podobne do standardowej nadczynności tarczycy, jednak nie występuje wytrzeszcz oczu (orbitopatia).
• Choroba Hashimoto – stan zapalny tarczycy, który prowadzi głównie do niedoczynności tarczycy, jednak w jego początkowej fazie może występować głównie nadczynność. Jest to etap, kiedy tyreocyty ulegają zniszczeniu, a hormony są uwalniane do krwi. Etap ten nosi nazwę tyreotoksykoza destrukcyjna, a czas jego trwania może wynieść kilka tygodni, ale może również przeciągnąć się do kilku miesięcy.
• Zespół jod-Basedowa – nadczynność tarczycy, która została spowodowana spożyciem jodu w nadmiernej ilości. Najczęściej występuje u osób z predyspozycjami do niedoczynności, ale także u osób z wcześniejszym wolem endemicznym. Przyczyn tej jednostki chorobowej może być wiele, między innymi spożywanie środków kontrastowych na bazie jodu, spożywanie suplementów zawierających jod w dużych dawkach oraz picie płynu Lugola.
• Guz przysadki mózgowej – gruczolak przysadki, który wydziela TSH może prowadzić do wtórnej nadczynności. Wyróżnia się na tle innych jednostek chorobowych tym, że zarówno poziom TSH, jak i hormonów T3 oraz T4 jest podwyższony. Powoduje bóle głowy, zaburzenia widzenia, objawy nadczynności tarczycy.
• Rak tarczycy – prowadzi do niekontrolowanej, nadmiernej produkcji hormonów tarczycy.
• Przedawkowanie hormonów tarczycy (jatrogenna tyreotoksykoza) – pojawia się u osób, które przyjmują za duże dawki lewotyroksyny w celu leczenia niedoczynności tarczycy. Powody mogą być różne – złe dopasowanie dawkowania leków lub też celowe nadużywanie w celu zrzucenia nadmiaru kilogramów. Tego typu działania mogą wywołać objawy nadczynności tarczycy, a nawet przełom tarczycowy.

Jak skutecznie zdiagnozować nadczynność tarczycy?

Diagnozę nadczynności tarczycy warto rozpocząć od wykonania odpowiednich badań. Należą do nich zarówno badania laboratoryjne, jak i badania obrazowe. Takie podejście pozwoli szybko

zdiagnozować problem i zacząć go rozwiązywać. Warto więc wykonać następujące badania:

• TSH – nadczynność tarczycy objawia się w tym przypadku obniżonym poziomem TSH.
• fT3 oraz fT4 – są to tak zwane wolne frakcje hormonów tarczycy – nadczynność tarczycy objawia się ich podwyższonym poziomem.
• anty-TPO, anty-TG – podwyższone wartości mogą sugerować zapalenie tarczycy na tle autoimmunologicznym. Tutaj najczęściej mowa o chorobach takich, jak Hashimoto czy Graves-Basedowa.
• TRab (przeciwciała przeciwko receptorowi TSH) – istotny wskaźnik, który wykonuje się w celu potwierdzenia choroby Graves-Basedowa.

Zalecane jest, aby w przypadku chorób tarczycy w rodzinie wykonywać raz do roku badanie poziomu TSH. Jeżeli wyniki wydadzą się niepokojące, warto wykonać dodatkowe badania:

• USG tarczycy – badanie obrazowe, które pomoże w ocenie budowy gruczołu oraz w ewentualnym odnalezieniu obecnych guzków.
• Scyntygrafia tarczycy – badanie, które skupia się na aktywności metabolicznej zmian.
• BACC, czyli biopsja aspiracyjna cienkoigłowa – badanie, które wykazuje ogromną skuteczność w diagnozie nowotworów tarczycy.

Dieta jako pomoc w walce z nadczynnością tarczycy

Warto pamiętać, że osoby zmagające się z nadczynnością tarczycy powinny stosować się do niektórych zaleceń dietetycznych, co będzie miało istotny wpływ na ich stan zdrowia. W przypadku tej dolegliwości warto pamiętać, że zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest większe, co jest spowodowane przyspieszonym metabolizmem. Warto więc wybrać dietę wysokoenergetyczną. Powinna być bogata w białko i zdrowe tłuszcze, dzięki czemu będzie działać osłonowo przeciwko wyniszczeniu organizmu. Powinna zawierać odpowiednie ilości wapnia i witaminy D3, które są budulcem kości – będzie to odpowiednia osłona przeciwko osteoporozie. Warto również pamiętać o ograniczeniu produktów zawierających jod – głównie algi, owoce morza i sól jodowaną.

W przypadku zdiagnozowania nadczynności tarczycy, warto udać się do dobrego dietetyka. Ułoży on odpowiedni jadłospis, który wesprze organizm podczas zmagań z tą jednostką autoimmunologiczną.