SIBO

Pod niewiele mówiącym skrótem SIBO kryje się stosunkowo poważna dolegliwość, która może mieć niemały wpływ na codzienne życie osoby chorej. SIBO to zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, nazwa pochodzi od pierwszych liter określenia z języka angielskiego: Small Intestinal Bacterial Overgrowth. To cała gama objawów, związana przede wszystkim ze zwiększoną liczbą bakterii obecnych w jelicie. Zaburzenie równowagi, która panuje w jelicie, może powodować szereg niepożądanych reakcji organizmu, na czele których wymienia się zaburzenia trawienia i wchłaniania. Konsekwencje mogą być niebezpieczne dla zdrowia, a z pewnością utrudniające funkcjonowanie w codziennym życiu.

SIBO jest chorobą intensywnie badaną, dzięki czemu wiadomo coraz więcej o czynnikach ryzyka.

Dziś wiemy na pewno, że SIBO może być następstwem konkretnych chorób, takich jak choćby zespołu jelita drażliwego, cukrzycy czy choroby Parkinsona. Oczywiście nie musi im towarzyszyć, ale jeśli w przebiegu tych schorzeń pojawiają się niepokojące objawy ze strony układu pokarmowego, warto rozpocząć proces diagnozowania właśnie w kierunku SIBO.

Innymi okolicznościami, w efekcie których SIBO może wystąpić, są między innymi choroby nerek, uchyłki jelita cienkiego lub marskość wątroby.

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego to relatywnie często diagnozowana choroba. Wspomniane powyżej choroby wedle statystyk zwiększają podatność pacjenta na zachorowalność również na SIBO. Natomiast nie są to jedyne powody występowania choroby. Zaburzenia trawienia mogą towarzyszyć różnym jednostkom chorobowym, niekoniecznie tylko chorobom układu pokarmowego. Występują stosunkowo często również u osób cierpiących na przykład na mukowiscydozę czy borykających się z obniżoną odpornością.

Nie bez znaczenia pozostają też inne czynniki, na przykład anatomiczne lub chemiczne. Choć nie można wykluczyć pojawienia się SIBO u osoby do tej pory z pozoru zdrowej, a przynajmniej bezobjawowej, warto zwrócić uwagę na listę chorób, w efekcie których zespół rozrostu bakteryjnego pojawia się najczęściej. Są to:

• zespół jelita drażliwego,
• cukrzyca,
• celiakia,
• przewlekłe zapalenie trzustki,
• choroba Parkinsona,
• choroby wątroby,
• choroby nerek,
• uchyłki jelita cienkiego,
• zaburzenia działania tarczycy.

Poza zdiagnozowanymi przypadłościami, wyróżnia się też inne czynniki mogące sprzyjać pojawieniu się SIBO:

• zaburzenia perystaltyki,
• zrosty pooperacyjne,
• przyjmowanie niektórych lekarstw, szczególnie hamujących wydzielanie żołądkowe,
• niska odporność lub jej brak,
• często nawracające infekcje,
• wiek (ryzyko wzrasta z upływem lat).

Z punktu widzenia działania układu pokarmowego możemy mówić zasadniczo o trzech powodach wystąpienia zespołu rozrostu bakteryjnego:

• zaburzenia czynności motorycznej,
• zachwianie poziomu kwasowości,
• zmiany anatomiczne, na przykład w wyniku operacji.

Namnażanie bakterii w jelicie występuje najczęściej na skutek wytworzenia sprzyjającego dla nich środowiska (czynnik pH) lub zaburzenia mechanizmu usuwania resztek pożywienia.

Trudno mówić o dolegliwościach, które wskazywałyby bezpośrednio na SIBO. Nie jest to jednostka chorobowa łatwa do zdiagnozowania, również dlatego, że jej objawy najczęściej są podobne do tych, które występują w przebiegu wielu różnych chorób, nie tylko układu pokarmowego.

Pacjenci, u których stwierdzono występowanie zespołu rozrostu bakteryjnego uskarżają się najczęściej na szereg przypadłości, występujących w różnych połączeniach i w niejednorodnym nasileniu. Do najczęściej wymienianych należą:

• bóle brzucha,
• wzdęcia, gazy,
• mdłości, zgaga,
• zaparcia lub tłuszczowe albo wodniste biegunki,
• spadek masy ciała,
• ciągłe zmęczenie,
• bóle głowy,
• obniżony nastrój,
• problemy skórne, szczególnie trądzik i wysypki,
• bóle i obrzęki ciała, szczególnie stawów,
• zaburzenia widzenia,
• zaburzenia neurologiczne,
• niedokrwistość.

Część spośród wymienionych objawów, szczególnie te z końca listy, występują na skutek długotrwałego odkładania leczenia lub błędnych diagnoz – zaburzenie wchłaniania pożywienia powoduje bowiem niedobory witamin, szczególnie B12 ważnej w pracy niemal wszystkich układów organizmu ludzkiego, jak i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A i D, odpowiedzialnych między innymi za stan skóry, wzrok i mocno wspierających odporność.

Stąd właśnie pojawiające się z czasem w przebiegu SIBO objawy, które nie są utożsamiane z układem pokarmowym. Zaburzenie trawienia i wchłaniania to poważne rozregulowanie pracy całego organizmu, z konsekwencjami w różnych aspektach – od ogólnego samopoczucia, po widoczne gołym okiem zmiany stanu skóry.

Warto też wspomnieć, że niektóre z objawów, szczególnie tych ze strony układu pokarmowego, nasilają się, gdy osoba cierpiąca na SIBO, spożyje konkretne pokarmy. Do grupy ryzykownych składników zaliczane są między innymi świeże warzywa i owoce (choć nie wszystkie) oraz produkty kiszone i kwaszone.

Zespół rozrostu bakteryjnego należy do chorób bardzo trudnych do zdiagnozowania. Lista przytoczonych powyżej objawów pokrywa się w dużej mierze z dolegliwościami towarzyszącymi na przykład zespołowi jelita drażliwego (IBS). Ale nie są to choroby tożsame i SIBO nie musi być wynikiem IBS.

Jak zatem diagnozuje się SIBO? Kluczowa jest oczywiście wnikliwa obserwacja pacjenta. Wymaga to nieco czasu i pogłębionego wywiadu. Z pewnością wskazaniem do badań w kierunku SIBO mogą być między innymi utrata masy ciała oraz towarzysząca jej niedokrwistość, a także nawracające biegunki. Warto również w takich okolicznościach wykonać badania laboratoryjne, jak choćby wyniki z krwi, obejmujące między innymi poziom witamin, które zazwyczaj w przebiegu SIBO „uciekają” z organizmu: A,D i B12.

Wodorowo-metanowy test oddechowy SIBO / IMO to nieinwazyjne badanie diagnostyczne, pomocne w ustaleniu zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego SIBO oraz metanogenów (archeonów) w jelicie IMO. Badanie przeprowadza się po doustnym podaniu wodnego roztworu odpowiedniego cukru i kolejnych pomiarach poziomu wodoru i metanu w wydychanym powietrzu. Czas przeprowadzenia badania wynosi maksymalnie do 180 minut.

Cena: 499 zł

Siedem dni przed badaniem:

• zaprzestać stosowania środków przeczyszczających oraz prokinetycznych: laktuloza, itopryd (nazwy handlowe: Prokit,
  Zirid), cyzapryd (nazwa handlowa: Gasprid) oraz metoclopramid (nazwa handlowa: Metoclopramidum polpharma), a także leków zawierających trimebutynę (nazwa handlowa: Debretin, Debridat, Tribux i Ircolon) – w
  tym celu wskazana konsultacja z lekarzem prowadzącym.

Trzy dni przed badaniem:

• przerwać stosowanie probiotyków.

W dniu poprzedzającym badanie:

• u osób z zaparciami przed wykonaniem badania należy wdrożyć dietę niskofermentującą (bez węglowodanów złożonych, bez mleka i jego przetworów) – wskazane spożycie białego ryżu, białego pieczywa, mięsa, jajek,
• nie spożywać produktów takich jak: cebula, por, czosnek, kapusta, fasola czy jakiekolwiek marynowane lub kiszone warzywa,
• unikać mleka i/lub soków owocowych,
• ostatni posiłek (niezbyt obfity, nie zawierający błonnika) zjeść co najmniej 14 godzin przed rozpoczęciem badania,
• w ciągu 14 godzin przed rozpoczęciem badania dozwolone jest picie tylko wody.

W dniu badania:

• zaleca się umycie zębów,
• osoby noszące protezy zębowe nie mogą używać kleju,
• zaleca się wypicie szklanki ciepłej wody,
• można przyjmować lekarstwa (z wyjątkiem witamin, środków  przeczyszczających i antybiotyków) popite czystą wodą,
• nie trzeba odstawiać leków z grupy inhibitorów pompy protonowej – IPP,
• nie palić i nie żuć gumy na przynajmniej 2 godziny przed testem,
• unikać aktywności fizycznej – również w trakcie testu należy unikać ruchu i wysiłku fizycznego.

Leczenie SIBO jest procesem, którego długość i intensywność zależy w dużej mierze od powodów, dla których wystąpiły określone dolegliwości. Jeśli SIBO jest następstwem przewlekłych chorób, nie wystarczy farmakologia w postaci antybiotyku, warto pomyśleć o zmianie przyzwyczajeń żywieniowych oraz terapiach wspomagających, aby przykre dolegliwości nie nawracały.

Szczególnie istotna dla pacjentów borykających się z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego jest prawidłowa dieta. Na etapie, gdy lekarz gastrolog zaleca stosowanie farmaceutyków, może występować pewne rozregulowanie pracy układu pokarmowego – w reakcji na leki początkowo niektóre z objawów mogą się nasilać. Warto już wówczas zadbać o prawidłowe żywienie, które pomoże organizmowi zwalczać niepożądane reakcje i utrzymać formę pozwalającą funkcjonować na co dzień.

Wraz ze wzrostem świadomości dotyczącej objawów SIBO, coraz popularniejsze stają się różnego rodzaju gotowe diety. Choć zmiana sposobu żywienia i nawyków żywieniowych jest jednym z najważniejszych elementów walki z SIBO, należy pamiętać, że każdy organizm jest inny. Stosowanie sztampowych zasad może nie przynosić efektu lub nie spełniać zapotrzebowania konkretnego pacjenta. Warto swój przypadek omówić z ekspertem w zakresie dietetyki.

W SYMBIOSS Centrum dietetyki i terapii oferujemy konsultacje z dietetykiem, przygotowanie jadłospisów uwzględniających dolegliwości takich jak SIBO, ale również wsparcie we wdrożeniu diety. Pomoc dietetyka pozwoli nie tylko na przygotowywanie posiłków najkorzystniejszych w walce z dolegliwościami, ale również na poznanie listy produktów, które powinny zostać wyeliminowane z codziennego użycia.

W kontekście SIBO coraz częściej wymieniana jest dieta low FODMAP. O ile słówko „low” (ang. niski, krótki) jest dość jasne, o tyle FODMAP większości osób mówi niewiele. Tymczasem to skrót od pochodzącego również z angielskiego określenia Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols. Po polsku to fermentujące oligo-, di- i monosacharydy oraz poliole. Czyli dokładnie te węglowodany i cukrole (np. słodziki), które są słabo wchłaniane przez organizm i szybko fermentują.

Produkty bogate w FODMAP nie podlegają procesom trawiennym w żołądku, szybko trafiają do jelita cienkiego, gdzie pochłaniają duże ilości wody. Już to powoduje dyskomfort, a dochodzą jeszcze procesy fermentacji, w czasie których dochodzi do produkcji gazów.

Dieta low FODMAP polega na stworzeniu zbilansowanego jadłospisu z uwzględnieniem tych produktów, które nie powodują dolegliwości jelitowych. Co istotne – nie ma tu długiej listy ograniczeń dotyczących wszystkich osób bez wyjątku. Low FODMAP jest dietą komponowaną indywidualnie poprzez wdrożenie trzech etapów.

• W pierwszym rzeczywiście eliminowane są liczne produkty o bogatej zawartości FODMAP, dzięki czemu normalizowana jest praca jelit. Trwa to od dwóch do sześciu tygodni.
• W drugim etapie co kilka dni włączany jest inny produkt i sprawdzana reakcja organizmu. Obserwacja pozwala na wyciągnięcie konkretnych wniosków i to właśnie na tym etapie klaruje się indywidualny charakter diety. Trwa to zazwyczaj osiem do dwunastu tygodni.
• Trzeci etap do takie zestawienie produktów obojętnych dla jelit oraz wspierających ich pracę, aby dolegliwości związane z SIBO były możliwie najmniejsze.

System low FODMAP idealnie wpisuje się w podejście, które stosujemy w SYMBIOSS Centrum – indywidualne budowanie diety i nawyków żywieniowych, które sprzyjają zdrowiu i dobremu samopoczuciu.

Doskonałe wyniki w przypadku osób uskarżających się na dolegliwości występujące między innymi w przebiegu SIBO przynosi również terapia wodorem. To nowoczesna, nieinwazyjna metoda, która pomaga między innymi w utrzymaniu równowagi kwasowo zasadowej, wspiera naturalne mechanizmy odbudowy tkanek oraz wspomaga wzrost odporności. Zalecana jest zarówno w konkretnych dolegliwościach układu pokarmowego, jak i w przebiegu chorób, które często są powodem zespołu rozrostu bakteryjnego w jelicie cienkim, na przykład cukrzycy, chorób wątroby i trzustki.

Wodór jest bezpieczny, nie odnotowano skutków ubocznych jego stosowania. Terapia wodorem odbywa się poprzez wdychanie roztworu zwanego gazem Browna przez przykładaną do twarzy kaniulę nosową. Ma formę relaksacji. Może odbywać się w tym samym czasie co terapia generatorem plazmowym.