Znaczenie witaminy B12 w naszym organizmie
Witamina B12, inaczej kobalamina, jest witaminą rozpuszczalną w wodzie, jak inne z tej grupy. Wykazuje niezwykle istotne właściwości w przypadku rozwoju i codziennego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Jednakże organizm ludzki sam z siebie nie potrafi jej wytwarzać. Witamina B12 wchłaniana jest w obrębie jelita cienkiego, musi być więc dostarczana wraz z pokarmem lub w postaci suplementów. Jako jedyna witamina nie występuje w owocach i warzywach, a jedynie w podrobach, mięsie wołowym, wieprzowym oraz indyczym. Można ją również znaleźć w produktach mlecznych, jak ser żółty, twaróg, ale także w jajach, rybach i skorupiakach.
Rola witaminy B12 w organizmie człowieka
Podstawową rolą witaminy B12 jest zapobieganie niedokrwistości – jej podstawową rolą jest obecność podczas tworzenia czerwonych krwinek, czyli erytrocytów. Kolejną zaś jest udział w przemianach metabolicznych wszystkich aminokwasów, tłuszczów i węglowodanów. Witaminę B12 możemy także wymienić w przypadku procesu syntezy DNA i RNA, gdzie działa jako ochrona genomu człowieka. Jest także obecna w osłonkach mielinowych oraz bierze czynny udział w procesie syntezy neuroprzekaźników. Jest również odpowiedzialna za ochronę antymiażdżycową – reguluje poziom homocysteiny w organizmie człowieka, a także jest niezbędna w przypadku zachowania zdrowia psychicznego oraz sprawności intelektualnej. Witamina B12 posiada również inne bardzo ważne cechy, jak przykładowo spowalnia rozwój zmian w przypadku WZW C, czyli wirusowego zapalenia wątroby typu C.
Aby odpowiednio uzupełniać dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12, należy przyjmować dziennie 2,4 µg przez osoby dorosłe, 2,6 µg przez kobiety w ciąży oraz 2,8 µg przez matki karmiące.
Jak rozpoznać niedobór witaminy B12?
Organizm człowieka magazynuje witaminę B12 w wątrobie w bardzo dużych ilościach – tak naprawdę ta ilość pozwoliłaby na pokrycie dziennego zapotrzebowania przez okres kilku lat. W przypadku przejścia na dietę wegetariańską lub wegańską, objawy niedoboru tej witaminy mogą pojawić się więc dość późno. Jednak jej braki mogą mieć niezwykle negatywne skutki, ponieważ witamina B12 ma wpływ na wiele układów i narządów, między innymi układ pokarmowy, układ nerwowy, krwiotwórczy, ale także na skórę i zdrowie psychiczne. Długotrwały niedobór witaminy B12 może przyczynić się do zachorowania na stwardnienie rozsiane oraz miażdżycę. Brak tej witaminy powoduje również zaburzenia w wytwarzaniu niektórych hormonów, jak serotonina, dopamina, noradrenalina. Jej niedobór może mieć więc wpływ w rozwijaniu się chorób psychicznych.
Objawy niedoboru witaminy B12 po stronie układu pokarmowego:
- Nudności;
- Biegunki lub zaparcia;
- Bawoli język – język staje się gładki i błyszczący;
- Utrata smaku;
- Brak apetytu;
- Wrzodziejące kąciki ust;
- Pieczenie języka.
Objawy niedoboru witaminy B12 po stronie układu krwiotwórczego:
- Choroba Addisona-Biermera, czyli anemia złośliwa;
- Wzrost poziomu homocysteiny we krwi;
- Wzrost krzepliwości krwi;
- Niewydolność krążenia.
Objawy niedoboru witaminy B12 po stronie układu nerwowego:
- Mrowienie w rękach i stopach – neuropatia obwodowa;
- Mrowienie, płynący prąd wzdłuż kręgosłupa przy pochylaniu głowy – objaw Lhermitte’a;
- Zaburzenia czucia;
- Problemy z chodzeniem i utrzymaniem równowagi;
- Problemy z widzeniem;
- Problemy z pamięcią i skupieniem;
- Osłabienie mięśni, również zwieraczy;
- Drgawki;
- Zmęczenie.
Objawy niedoboru witaminy B12 po stronie psychiatrycznej:
- Depresja;
- Omamy wzrokowe;
- Niepokój;
- Zmiany osobowościowe;
- Ostre zespoły psychotyczne.
Objawy niedoboru witaminy B12 po stronie skórnej:
- Skóra blada, wpadająca w kolor żółty, wręcz cytrynowy;
- Objawy podobne jak w przypadku bielactwa;
- Wczesne siwienie.
Przyczyny niedoboru witaminy B12 w organizmie człowieka
Podstawową przyczyną niedoboru witaminy B12 jest uboga w nią dieta. Najczęściej problem ten dotyka wegetarian, wegan, a także kobiety ciężarne i matki karmiące. Przyczyny mogą być jednak inne i mogą leżeć we wchłanianiu tego związku przez ludzki organizm, co jednak może mocno wiązać się z różnymi dolegliwościami, jak zanikowe zapalenie żołądka, niedokwasota żołądka, usunięcie części żołądka lub jelita krętego, zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Według wielu badań, niedobór witaminy B12 może również wiązać się z chorobą o nazwie Celiakia. Chorzy stosują dietę bezglutenową, co może mieć największy wpływ na braki witaminy B12. Również niektóre leki, jak inhibitory pompy protonowej IPP, zaburzają wchłanianie tej witaminy z pokarmów.
Nadmiar witaminy B12 w ludzkim organizmie – czy witaminę B12 można przedawkować?
Ludzki organizm bardzo sprytnie radzi sobie z nadmiarem witaminy B12 – za duża ilość tego składnika jest na bieżąco wydalana z moczem. Jednak czasami zdarza się, że temat zbyt dużej ilości tejże witaminy pojawia się w wynikach naszych badań. Nadmiar witaminy B12 może sugerować:
- Niewydolność nerek (ostra forma);
- Problemy z wątrobą;
- Nowotwory krwi;
- Nowotwory złośliwe o stałej, zbitej formie.
Okazuje się, że witaminy B12 przedawkować nie można – jej nadmiar jest w końcu dość szybko usuwany z moczem. Jest to witamina należąca do grupy rozpuszczalnych w wodzie, dlatego przedawkowanie jej nie jest możliwe.
Skuteczne sposoby na uzupełnienie niedoborów witaminy B12
Niedobory witaminy B12 można w łatwy sposób zdiagnozować, badając ilość tej witaminy we krwi. Najczęściej to weganie, wegetarianie, kobiety w ciąży, osoby starsze i matki karmiące są narażeni na niedobór tego składnika. Jeżeli zauważymy pierwsze objawy, warto rozpocząć diagnozę i zacząć zapobiegać temu problemowi, na przykład udając się do dietetyka, który rozpisze odpowiednią dietę dopasowaną do naszych potrzeb. Na pewno zawrze w niej dużo pokarmów bogatych w witaminę B12, jak jajka, mięso wołowe czy ser żółty, które powoli odbudują odpowiedni jej poziom we krwi. Warto udać się więc do specjalisty, który przyjrzy się problemowi i spróbuje załagodzić sytuację, wspierając pacjenta na każdym etapie jego zmagań.
